Het geslacht : Van Twiller, Van Twillert,
Twillaer, ’t Willer, ’t Willaer, Twijler, Twyler

§ Oorsprong en geschiedenis van Twiller

§ Van Scherpenzeel  't oude Willaer,  via Nijkerk naar Bunschoten en Amsterdam
uit het archief huis Hackfort en Gelders Archief

§ Van Twiller wordt Twillert …………. oeps

§ Was van Twiller adel?......... een misverstand

§ Twillert - Album - Historie Scherpenzeel Nijkerk

§ Twillert - Album - Historie Akten en Documenten

§ van Twillert Genealogie/Stamboom

Artikelenen publicaties over de van Twillert Historie

· Van Twiller(t) schrijft geschiedenis
Kroniek en Genealogie van het geslacht Van Twiller en later Van Twillert, vanaf omstreeks 1300.
                   hardcover boek 508 bladzijden dor Herman van Twillert.

· Familiekroniek van Gouverneur in New York tot Boerengeslacht in Bunschoten
publicatie uit De Bunschoter 1983 door Willem van Twillert Wzn

· Artikel van Twillert Stamboom in "Bun Historiael" Juli 2012
publicatie "Stamboom onderzocht" uit Bun Historieal door Herman van Twillert Lzn

· Artikel familie Heek/Heeck/Heeq in "Bun Historiael" September 2013
publicatie “Heek" uit Bun Historieal door Herman van Twillert Lzn

· Nieuw Amsterdam / New York   Ds.  de Michaelius
artikel uit het Nederlands Dagblad door A.  Kamsteeg 1982
                 “In Manhatten op zoek naar een vroeg verleden” 

· De Historische Pijp Van Klaas
publicatie uit Bun Historieal 1993 door Oth Dekkers

·  Het Wapen op de deur van Nijkerker postkantoor

Nog wat interessante links

· Twiller Amory  Het wapen gepubliceerd in Amerika

· Kaart van Twillersdael bij Albany aan de Hudson River

· Historie vanaf ca 1350. Documenten en Transcripties

· Twiller Hoeve op de kaart  of Twiller vanaf de Satelliet 

· Twiller Hoeve, Slichtenhorster weg 51 , Nijkerk

o

· Verklaring van de “ LAAR” NAMEN

· Van Twillert Album

· Herman van Twillert’s familie website

· van Twillert Genealogie/Stamboom

· Wouter van Twiller,
 2^e gouverneur van Nieuw Amsterdam tot 1636

Oorspong en geschiedenis van Twiller

Scherpenzeel is ook vandaag nog een dorp in Gelderland dat als een speerpunt in de provincie Utrecht steekt. Omstreeks de 14^e eeuw waren de hertog van Gelre en de bischop van Utrecht geen al te beste vrienden. Met als gevolg regelmatig twisten, oorlog en overvallen op elkaars grondgebied. De heren van Scherpenzeel waren generaties lang trouwe vazallen van de hertogen van Gelre daar zij de grensbewakers waren van het strategisch gevaarlijke gebied. En zo was het huis Scherpenzeel, Scarpenzele betekent "versterkt huis", gevestigd op de grens tussen t’Sticht, het latere Utrecht, en Gelre, later Gelderland. Scherpenzeel was dus een soort Gelderse enclave in Utrecht en dat zal zeker een reden kunnen zijn dat aan het huis Scherpenzeel zogenaamde heerlijkheids privileges werden toegekend door de hertog. Op de heerlijkheid Scherpenzeel werden landgoederen en boeren hoeven gesticht zoals ook het landgoed ’t Willaer.

Uit een acte uit 1372 van een zekere Ghiselbert blijkt dat hij van het goed t’Willaer kwam aangezien hij zichzelf in de acte letterlijk noemde als “Ghiselbert van Twyler” (er zijn veel verschillende schrijfwijzen voor dezelfde plaats). Voor het huis Scherpenzeel beklede hij de functie van “hof”  waarvan is aan te nemen dat hij een soort voorzitter is van de groep tijnsgenoten die samen een Tijns-gerecht vormden.  Expliciet beschijft hij het gemis van een eigen zegel dat hij nog niet heeft. Dat duidt erop dat hem dit later wel is verleend. Het zegel zelf is niet bekend maar het verklaard wel de oorsprong van het latere van Twiller wapen.

Afgeleid van het wapen van Scherpenzeel met de 6 Bourgondische lelies zoals we die in verschillende heraldische kleurcombinatisch ook aan treffen op de wapens van Amerongen, Hoevelaken en Stoutenburg.

Van oorsprong dus uit Scherpenzeel waar de genealogie van de familie van Twiller begint. Anders dan vermeldingen in de leenboekeen is er niet veel bekend over de familie. Het goed wordt verkocht en daarna duikt de familie weer op in Nijkerk (Gelderland) met de eerste vermelding** van Ghijsbert Woltersz, getrouwd met Elisabeth Scholten Vanevelt.
Uit processtukken blijkt dat Ghijsbert een dochter had terwijl zijn zoon Wolter ook weer 3 zoons had. Zoon Wolter was van 1568 to 1583 nog eigenaar van Groot t'Willaer in Scherpenzeel , zo blijkt uit onder andere een acte in het archief "huis Ter Schuur" waar Wilhelm van Scherpenzeel de acte van belening tekent. Een van Wolters zoons was ook weer een Gijsbert. Van hem is bekend dat hij mede eigenaar was van het huis Watergoor in Nijkerk en ook dat hij eigenaar was van Cleijn t' Willaer in Scherpenzeel.

Het huis Watergoor in Nijkerk heeft van 1435 tot 1854 bestaan. In Nijkerk is nog veel dat aan dit huis herrinnert zoals de Watergoorsteeg en het nieuwe industrieterrein Watergoor.

Uit het huwelijk van Wolter zijn 2 zonen bekend die elk de stamvader werden van geslachten :

1.      Wolter van Twiller;

zijn zoon Ryckert  (1580-1644) was veldgraaf van Appelerveld bij Nijkerk. 
Van Ryckert  zijn exacte data bekend,.
zijn zoon Wouter werd directeur nieuw Nederland.
 (Zie onderstaand)

                         Dit geslacht is uitgestorven.

2.      Segher van Twiller. De  stamvader  van de huidige van Twiller’s en van Twillert’s

.       Zijn zoon Aelt, getrouwd met Truide Goosens, kocht op 4 augustus 1550 de Twiller Hoeve van Jan Giesbers.
De Twiller bevind zich nog steeds op de noord-west hoek van Appelervel, net ten Zuid-Oosten  van Nijkerk.

Stamvader van het  Bunschoter van Twiller geslacht is Albert Gerritsz, getrouwd met Stammoeder Grietje Heijmensz van Twiller.
Zij is de doorgeefster van de familienaam en van deze tak zijn zeer veel afstammelingen.
Via de Bonte poort trok het gezin  kort na 1720 naar Bunschoten waar later, door een ambtelijke verschrijving, de  “t”  aan de naam werd toegevoegd. Alhoewel er heden ten dage weer enkele van Twillert’s in Nijkerk wonen stammen ook die af van de Bunschoters.

Daarnaast is er nog een kleine tak in en rond Amsterdam en Almere.  Zij stammen af van schoenmaker Aert Jansen, gehuwd met Reintgen van Twiller die ook hier de naam doorgaf. Van deze tak is alleen de z.g. 2^e Amsterdamse tak overgebleven.

Verwantschap met de latere Scherpenzeelse families ’t Willer of ‘tWillaer is (nog) niet aangetoond.

Deze families bewoonden de boederijen Groot- en Klein Willaer. Klein Willaer werd later ook weer gesplitst in Oud-  en Nieuw ‘t Willer. De tak van Oud t’Willer is uitgestorven.

**Tijdens de zoektocht naar de vermelding van de overdracht van de Twiller hoeve stuitte ik op een notitie.
betreffende het huis Hackfort. Internet gaf toegang tot het Gelders archief waar ik inderdaad de vermelding als volgt aantrof:

Toegangsnummer:0520 Archieftitel” Huis van Hackfort  Regestenlijst

Ghiselbert van Twiller Jacobszoon, als “hof” van het goed te Wittenborch, oorkondt, dat Gode van Wittenborch en zijn vrouw Lobborch mede ten overstaan van richter en tynsgenoten, het goed te Wittenborch overdragen aan Rutgher Jacobsz. En diens vrouw Margryte.

Datering:  1372 november 25 (op sinte Katherinendach)

NB                  

Oorspr.(inv.nr.288); de zegels van de tynsgenoot Johan van Scerpenzel (zegelende voor de “hof”) en de richter Meus van den Broke zijn verloren.

Dit is het document uit 1372 dat ik heb ingezien en gefotografeerd: hieruit blijkt dus het bestaan van Ghiselbert in 1372 en zijn vader Jacob. Klik hier voor alle documenten en transciptie

Aangezien Ghiselbert de functie van “Hof”  bekleedde (wat de betekenis van “ hof” ook moge zijn)  is het verder aan te nemen dat hij zeker de leeftijd van ca. 35 jaar had.

Hij zou dus rond 1340 geboren kunnen zijn waaruit weer is af te leiden dat zijn vader Jacob ca. 1310 zou kunnen zijn geboren.  (gemiddeld nemen we voor een generatie 30 jaar) 

In verband met het zegel, dat volgens de bovenstaande tekst weliswaar werd vervangen door van Scerpenzel, is ook aan te nemen dat ook het wapen van Twiller toen al wel bekend was en is de verwantschap met het wapen van het huis Scherpenzeel (de 6 lelies)  duidelijk.

Terug naar begin

Twilller wordt Twillert

Oorspronkelijk werd op de Veluwe de naam van Twiller gebruikt. Het zij dan dat men zich tot ca 1800 in het algemeen niet veel aantrok van spelling of schrijfwijzen om de eenvoudige reden dat er nauwelijks tot geen regels of voorschriften waren over de schrijfwijze van namen. Met name binnen  de Rooms Katholieke kerk werden de DTB boeken bijgehouden door pastoors, paters en kanunniks die soms zelf nauwelijks de schrijfkunst meester waren. Na de hervorming was dat in de protestantse kerken opmerkeliik veel beter. Dat kwam omdat het meestal meer geletterden zoals de Dominee of de Scriba was de kerkboeken bijwerkten die vervolgens ook nog eens nauwgezet  door een kerkenraad werden gecontroleerd.

Zo kon het dus gebeuren dat Hijmen Aalberts van Twiller van Nijkerk (via de Bonte poort)  naar de gemeente Bunschoten kwam en zich daar aan de Veenestraat vestigde. Zijn zoon Aalbert was in Nijkerk geboren en daar was een foutje gemaakt.

Door een verschrijving   de letter “r”  als  “rt”  genoteerd.

Hoe gemakkelijk deze fout wordt gemaakt toont het doopinschrijving van Hijmen Alberts  wel aan. Dit document maakt trouwens ook duidelijk hoe de naam soms werd verminkt  tot Twijlert ; “ijl”   ipv  “ill” 

In Bunschoten werd  bij het huwelijk van Aalbert en  Hilletje  toch de juiste schrijfwijze gebruikt.  Ook bij de doop inschrijving van de kinderen werd bij Harmen de vader nog  met de naam Twiller geschreven terwijl bij zoon  Hijmen  de vader als van Twillert geschreven.  Daarna zijn alle akten  en vermeldingen zonder uitzondering met de “t”  geschreven.   Daarmee ontstond dus de Bunschoter stam Van Twillert

Inschrijving nationale Militie.
Toestemming voor huwelijk
klik voor vergroting

Terug naar begin

Adel?  Een misverstand.

Geregeld wordt de vraag gesteld of van Twiller tot de adeldom behoort. Aanleiding tot die gedachte ie meestal het gerucht (of wens) dat een voorvader een Graaf zou zijn, dat er ooit een wapen werd gevoerd en omdat er in Nijkerk sprake was van Amtsjonkers.

Deze argumenten hebben weliswaar een grond maar om het maar direct te stellen: van adel is geen sprake!

Ryckert Wolters van Twiller (de vader van Wouter, de latere gouverneur van Nieuw Nederland)was wapenvoerder. Zijn wapen is te zien op het schilderij in het voormalige weeshuis van Nijkerk dat de oprichters toont. Echter niet alle oprichters waren nog in leven en van hen is alleen het wapen bovenin te zien. Ondermeer die van Rijckert die ook een van de oprichters was. Hij staat overigens wel vermeld op de gedenktafel in de muur aan de voorzijde van het weeshuis.
zie het artikel "Familie wapen op het schilderij in het weeshuis in Nijkerk"
Van hem is ook bekend dat de functie droeg van "Veldgraaf van Appellerveld". Appel is een dorp ten oosten van Nijkerk en het Appelerveld strekt zich uit van Appel tot Nijkerk, daarop bevind zich ook de Slichtenhorst dat vroeger een herengoed was. Eén van de hoeven op de Slichtenhorst is de "Twiller" . Deze hoeve is nog steeds in perfecte staat te zien in Nijkerk

De functie van Dijkgraaf bestaat heden ten dage nog steeds in de rol van voorzitter van een waterschap. Ook wel heemraad genoemd  Evenals een Dijkgraaf een belangrijke functie vervulde bij het onderhouden van wateren en dijken is Veldgraaf een vergelijkbare functie voor gras- en zand velden.
De familie van Twiller had nauwe banden met de familie Tulleken. De Tullekens waren een zeer invloedrijk geslacht in Arnhem dat eeuwenlang vele Burgemeesters en Veluwse Rechters voorbracht. Ze zijn meerdere malen uitgenodigd om tot de adelstand te worden verheven maar wezen dat af omdat ze de voorkeur gaven aan hun rechterlijke functies. Dat kwam dus ook voor. 
Margriet, dochter van Ryckerts broer Amelis van Twiller was getrouwd met Assureus Tulleken en later trouwde ook Aleida, een kleindochter van broer Wolter, met een Tulleken. Een van de functies van Assureus Tulleken was Dijkmeester van Arnhem en Velperbroek, een belangrijke functie midden in het rivierengebied. En …tja..functies werden/worden aan vrienden en familie rijkelijk toegedeeld zo ging dat en gaat datnog steeds …...maar dijkgraaf op de zandvlakte van de Veluwe,  het Appelerveld ? Dat werd dus Veldgraaf.

Op de Veluwe werden gemeenten Ampten genoemd. De West Veluwe hoorde toe aan de Abt van Paderborn die verschillende landheren aanstelde om hun gebied te besturen. Historische verenigingen op de Veluwe maken nog steeds graag gebruik van die naam om zo hun gebied aan te duiden zoals bijvoorbeeld Ampt van Ede, Ampt van Heerde, Amt van Nijkerk. Soms werden invloedrijke inwoners en bezitters van heerlijkheden ook wel aangeduid als Amtsjonkers, een soort land-adel maar die niet altijd tot de adel hoorden.
Ryckert was getrouwd met Marie van Rensselaer de zuster van Kiliean de bewindvoerder van de West Indische Compagnie en kolonisator van Nieuw Amsterdam. De van Twiller’s waren dus weliswaar zeer invloedrijk maar het is niet aangetoond dat zij tot de amptsjonkers behoorden, een conclusie die vaak wordt getrokken omdat Ryckert wel bij de groep mannen hoorde die zijn afgebeeld op het “weeshuis schilderij”. Enkele van hen waren namelijk wel Amtsjonker.

Terug naar begin

Mogelijke herkomst van de naam Twiller,  Twijler of Twijlre.

Op de Veluwe,  vooral in het westen, komen toponiemen voor die eindigen op  –laer  –ler  of –laar.  Bewoners van een goed of hoeve met een dergelijke naam noemden zich daarnaar en zo verkreeg men geslachtsnamen als b.v. van Arler of Rensselaer. 

Laar of -ler betekent een open plek in  het bos of een bosweide. Een dergelijke plaats werd gebruikt voor het kloven en opstapelen van hout. Een “laar” was natuurlijk ook en prima locaties om te bewonen omdat men er gemakkelijk een onderkomen kon timmeren in het omringende bos. Vaak is het eerste deel van een “laar” naam duidelijk.  Het kan wijzen  op de vroegere vorm van de laar zoals b.v. Bredelaar of Langelaar. Of op een terrein: Steenler of Ruwelaar of op de omringende begroeiing: Hezelaar.

Enkele andere laar-namen zijn (Oude) Aller, Arler, Byler, Hennekeler, Daatselaar, Rootselaar, Dompselaar, Roetselaar, Seggelaar en en natuurlijk ook Twiller. Vandaar ook dat men hetzelfde geslacht ook kan tegenkomen als Twillaar en Twillaer en is zelfs de naam Twilt een onderzoek waard.

(citaat uit het genealogische Vademecum) gepubliceerd in Jaargang2Nr1 1977 Vereniging Veluwse Geslachten.  

Verklaring van de “ LAAR” NAMEN

Terug naar begin

Wouter Van Twiller

was van 1633 tot 1637 de 2^e gouverneur van Nieuw Amsterdam dat later New York werd.

Geschiedenis van Wouter van Twiller, directeur generaal van Nieuw Amsterdam

Interessante links naar de Amerikaanse Nijkerkers en Twiller’s

· ”The  story of Nieuw Nederland en gouverneur Walter the doubter (Wouter van Twiller)

· Nijkerk thuisstad van de pioniers van het Nieuwe Land

· Vingboon’s  kaart van Nieuw Amsterdam met notities van eigendommen van Wouter van Twiller

· Testament van Killan van Rensselaer

· The New Netherlands Project (Virtual tour)

· De wereld van Peter Stuyvesand (timeline)

· Brief outline of Dutch History l

· Twiller Chapter II. Brewing in New York

· Van Twiller Brewery AMERICAN BEER

· Governors Island History Lesson

· The Dutch Colonies in the New World

· Dutch Colonization

· NYNY 1630-1639

De “Kaart van de Rensselaerswyck”  is gemaakt tussen 1630 en 1632 op verzoek van Kilian van Rensselaer de patroon van het huidige Albany. Met daarop aangegeven het “T w i l l e r d a e l”

De streken  van Bylaer (zuid west aan de Hudson rivier), van Weely (noord-west)  van Twiller (Zuid oost), Bloemaert, De Laet Eillant  en Godijns IJlant.

Klik op de kaart voor vergroting naar origineel de letters twillerdeal zijn van links naar rechts goed te lezen.
De kaart is getekend van links naar rechts overeenkomtig met  van Zuid naar Noord.
Een andere versie van deze zelfde landstreek is te vinden op de kaart uit 1630 in het boek van Wieder “ Nieuw Amsterdam in 1625”.

Uit de erfenis van de Amerikaanse Rensselaers stamt het
z.g. Bowier Manuscript met vermelding en beschrijving van het wapen van Van Twiller.

Opmerkelijk is ook de vermelding van  Johannes  en  zijn neef Aert Goossensz vanTwiller
waar uit blijkt dat de beide takken wel degelijk verwant zijn. hetgeen door de CBG wordt betwist
(zie boven bij Wolter en Segher   van Twiller).
Overigens is dat niet de enige vermelding van deze familierelatie.